ადაპტური სწავლის პროგრამები
პედაგოგებისათვის
ამ სტატიაში მოკლედ აღვწერ საგანმანათლებლო ტექნოლოგიების (Ed-Tech) ერთ კატეგორიას, რომლებსაც ადაპტური სწავლის (adaptive learning) პროგრამებს უწოდებენ. შინაარსობრივად ეს პროგრამები ძირითადად მათემატიკურ საგნებზეა. ამ კატეგორიის პროგრამების განმასხვავებელი მახასიათებელი ის არის რომ, პროგრამა მოსწავლეს მისი ცოდნის შესაბამის ამოცანებს აძლევს. პროგრა ერგება მოსწავლის ცოდნის დონეს. როცა მოსწავლე პირველად იწყებს მუშაობას, პროგრამა (სტატისტიკურ ანალიზს აკეთებს) "უყურებს" რა სირთულის ამოცანებს როგორ პასუხობს - შეცდომით თუ სწორად. შემდეგ ამ მონაცემებზე დაყრდნობით აძლევს ისეთ ამოცანებს, რომლებიც არც ზედმეტად რთულია, და არც მარტივი. ინარჩუნებს ბალანს, მოსწავლის შესაძლებლობებსა და ამოცანის სირთულეს შორის. განათლების სფეროში, ამის მზგავსი - თეორიიდან - შეიძლება მოვიყვანოთ, ვიგოტსკის უახლოესი განვითარების ზონის პრინციპები და - შეფასებიდან - და Cat-ის ტიპის გამოცდები.
ასეთი პროგრამების პლიუსი იმაშიცაა, რომ უკუკავშირს იმ წამსვე აძლევს; არ სჭირდება დალოდება როდის შეამოწმებთ მის ნამუშევარს, ან თუნდაც სანამ გადაფურცლავს წიგნის ბოლოში და სწორ პასუხს ნახავს. პროცესი არის უწყვეტი. მოსწავლე კითხულობს ამოცანას → ფიქრობს მის ამოხსნაზე → წერს თავის პასუხს → ხედავს სწორია თუ არა. დრო პასუხის დაწერასა და უკუკავშირის მიღებას შორის არის უმცირესი.
ჩვენ ვნახეთ ორი ფუნქცია - მოსწავლის უნარებსა და ცოდნაზე მორგება და სწრაფი უკუკავშირი. ზოგ პროგრამას ესევე შეუძლია შეცდომის დაშვებისას მოსწავლეს აჩვენოს როგორ უნდა ამოეხსნა ეს ამოცანა; ყველა ნაბიჯს დეტალურად აღუწერს. ასევე სთავაზობს სასწავლო მასალებს, სადაც ახსნილია კონკრეტული მეთემატიკური კონცეპტი. ეს შეიძლება უბრალოდ ტექსტი კი არ იყოს, რთული ტერმინებით და ერთი-ორი ვიზუალიზაციით, არამედ ვიდეო გაკვეთილი. პროგრამის გამოყენებას ის უპირატესობაც აქვს რომ მოსწავლეები ვეღარ იქნებიან იმის იმედზე - "ნეტა მასწავლებელმა მე არ გამომკითხოს დღეს" ან "დღეს ვუპასუხებ და შემდეგზე აღარ გამომკითხავს." პროგრამა გამოკითხავს ყველას და ყოველდღე. მზგავსი რამ ზოგიერთ მოსწავლეს “კოშმარულ სიზმარშიც” არ უნახავს.
ხუმრობა იქით იყოს და როგორც ხედავთ ამ გზით შეგიძლიათ ბაზისური უკუკავშირის და შესაფერისი სასწავლო მასალის მიწოდების ამოცანები გადააბაროთ კომპიუტერს. შედეგად ყველა მოსწავლე, ყოველდღე აქტიურად მუშაობს.
ვფიქრობ ადაპტური სწავლის პროგრამების ამ თვისების მნიშვნელობის გადაფასება რთულია. ასეთი რუტინული, მექანიკური საკითხების კომპიუტერისთივს გადაბარებით, თქვენ გითავისუფლდებათ უამრავი დრო რომელსაც მიმართავთ უფრო სიტუაციურ და რთულ ამოცანებზე.
მაგალითად, მოსწავლეს (მოსწავლეთა ჯგუფს) რომელმაც ვერ გაიგო და ამოცანებს ისევ და ისევ შეცდომით ასრულებდა უხსნით კონკრეტულ მათემათიკურ კონცეპტს. ამ დროს დანარჩენი კლასი აკრძელებს ამოცანების ამოხსნას, იღებს უკუკავშირს (და შეცდომის დაშვების დროს შესაფერის სასწავლო მასალას) და დამოუკიდებლად ეუფლება ახალ კონცეპტებს. ეს მაგალითი ფაქტიურად წარმოადგენს შერეული სწავლების (Blended learning) ერთ-ერთ კომპონენტს.
აქ შეიძლება იკითხოთ - როგორ ვხედავ, ვინ სწორად პასუხობს ამოცანებს ვინ შეცდომით? და თუ კლასის მხოლოდ ნაწილთან ვიმუშავე, როგორ გავიგებ რომ დანარჩენები აკრძლებენ ამოცანების ამოხსნას და არ სჭირდებათ დახმარება? ეს და სხვა მზგავსი კითხვები მნიშვნელოვანია. ისეთივე მნიშვნელოვანი, როგორც მოსწავლე იღებს თუ არა უკუკავშირს. ამისთვის, ზოგ პლატფორმაზე, არის სპეციალურად თქვენთვის, მასწავლებლისთვის განკუთვნილი გვერდ(ებ)ი, სადაც არის მთელი კლასის მონაცემი. ვინ როგორ შეასრულა ამოცანა, რამდენჯერ დაუშვა შეცდომა, რამდენჯერ უპასუხა სწორად, რამდენი დრო დახარჯა კონკრეტულ ამოცანაზე, რადემჯერ გამოიყენ მინიშნება და ა.შ. ასევე, შეგიძლიათ ნახოთ როგორ ხსნის ამოცანებს კლასის ყველა მოსწავლე, რეალურ დროში.
თქვენ ხედავთ არა უბრალოდ მშრალ ციფრებს. მონაცემები არის სტატისტიკურად დამუშავებული და თვალსაჩინოდ მოწოდებული. დამუშავება შეიძლება შესრულებული იყოს სხვადასხვა დონეზე. დაწყებული მარტივიდან (საშუალო, პროცენტები და ა.შ.) და დამთავრებული რთული სტატისტიკური ანალიზით, რომელიც მრავალ მეთოდს მოიცავს. შედეგად, მოსწავლეებთან მუშაობის დაგეგმვისას შეგიძლიათ დაეყრდნოთ სანდო მონამეცებს.
როგორც ვხედავთ, პროგრამა ეხმარება როგორც მოსწავლეს, ისე მასწავლებელს; გაძლევთ სანდო სურათს, მოსწავლის ცოდნასა და უნარების შესახებ. და ეს ინფორმაცია შეიძლება იყოს ნაჩვენები როგორც ცალკეულ მოსწავლეზე, ისე მთელ კლასზე.
მოდით შევაჯამოთ ის პლიუსები რაც აქვს ადაპტური სწავლის პროგრამების გამოყენებას:
მოსწავლე იღებს თავისი ცოდნისა და უნარების დონის შესაფერის ამოცანებს და სასწავლო მასალებს;
მოსწავლე უკუკავშირს იღებს იმწამსვე, როგორც კი პასუხს დაწერს;
თუ შეცდომას უშვებს, პროგრამა აჩვენებს როგორ უნდა ამოეხსნა და სასწავლო მასალებს სთავაზობს;
მუშაობს ყველა მოსწავლე და ყოველდღე;
რუტინულ და მექანიკურ ამოცანებს პროგრამა ასრულებს, შედეგად გითავისუფლდებათ დრო უფრო მნიშვნელოვანი ამოცანებისთვის;
იღებთ დამუშავებულ, თვალსაჩინო, ინფორმატიულ მონაცემებს მოსწავლეების აქტივობაზე და
ბევრი სხვა რაც აქ არ გვიწერია.
აქამდე რაც ჩამოვთვალეთ არის პროცესები, რომლებსაც პროგრამა მასწავლებლისგან დამოუკიდბლად ასრულებს. მასწავლებლის ჩართულობა არის მინიმალური. წარმოიდგინეთ რამდენად უმჯობესდება განათლების პროცესი, როცა მასწავლებელი აქტიურად ერთვება. არა, ეს არ არის მართებული აღწერა მასწავლებლის და პროგრამის ურთიერთმიმართების (სპეციალურად დავწერე შეცდომით). მასწავლებელი კი არ ერთვება პროგრამის მუშაობის პროცესში, პროგრამაა ჩართული მასწავლებლის საქმიანობაში. ამის ხაზგასმა მნიშვნელოვანია. პროგრამა არის ინსტრუმენტი, ის ვერ ჩაანაცვლებს მასწავლებელს. არსებულ სასწავლო პროგრამებს რომ გადახედოთ უმეტესობა ისეა სტრუქტურირებული, რომ თავისი ეფექტური მუშაობისთვის “მოითხოვს” მასწავლებელს. და აქ საუბარია არა მარტო ადაპტური სწავლის პროგრამებზე. იმისთვის რომ საგანმანათლებლო ტექნოლოგიამ ეფექტურად იმუშაოს საჭიროა პედაგოგი რომელიც მას გამოიყენებს.
საგანმანათლებლო რესურსები რომლებშიც ინტეგრირებულია ადაპტური სწავლის ესა თუ ის კომპონენტები:
Khan Academy - https://www.khanacademy.org/ , ვიდეო
Duolingo - https://www.duolingo.com/ , ბლოგ-პოსტი
Brainrush - http://www.brainrush.com/ , ვიდეო
ადაპტური სწავლის პროგრამების სხვა მაგალითები: https://www.edsurge.com/adaptive-learning
ადაპტური სწავლის პროგრამის ვიზუალური მაგალითი. წყარო
ავტორი - რაზმიკ ბადალიანი